'We hebben het beter dan ooit'

'Vrijwel nergens is het zo veilig als in Nederland', zegt Ralf Bodelier in zijn grijze schipperstrui. Met de zachte G die onlosmakelijk is verbonden met iemand uit het Zuid-Limburgse Vaals. "Toen ik op de middelbare school zat, gingen leerlingen vrijwel dagelijks met elkaar op de vuist. Mijn kinderen zitten met de halve wereld in de klas. Er gebeurt bijna nooit iets. Als er al wordt gevochten, dan stuurt de directie de ouders een excuusbrief.''

Als het inderdaad zo veilig is, waarom voelen mensen zich dan onveilig?

"Mensen verliezen soms grip. Dát maakt ze bang: de bomen in de straat worden ongevraagd omgehakt. Op televisie is alwéér een nieuwe zender. Plotseling zit een meisje met een hoofddoek achter de kassa van de buurtsuper. We moeten voortdurend reageren op veranderingen die op ons afkomen."

"En die veranderingen gaan snel. Grenzen vervagen. Een storm in Syrië veroorzaakt windstoten in Nederland. Er zijn felle protesten tegen de komst van vluchtelingen. Meestal zijn de demonstranten mensen die zich niet door de politiek gehoord voelen. Ze zitten aan de onderkant van de arbeids- en woningmarkt, waar de verdringing het sterkst is. We zullen ermee moeten leren leven dat er een kleine groep schreeuwende en scheldende mensen bestaat. Maar we moeten de boel alleen wel in perspectief blijven zien. Er zijn aanzienlijk meer mensen die vluchtelingen helpen, dan mensen die in Steenbergen of Geldermalsen met stoeptegels gooien.''

Wij kunnen toch niet alle problemen van de wereld op onze schouders nemen?

"Er wordt aan de lopende band leed afgeleverd op onze driezitsbank. Dat leed kunnen we inderdaad in ons eentje niet verminderen. Maar we kunnen wel betrokkenheid tonen, ook met mensen van de andere kant van de wereld. Toen mijn vader op een zondagochtend in 1953 uit de kerk kwam, hoorde hij over de watersnoodramp in het verre Zeeland. Hij was daar nog nooit geweest. Maar het raakte hem. Die ramp leidde tot een nationaal bewustzijn. Inmiddels zijn we op moreel vlak geglobaliseerd. We zien een foto van een dode Syrische peuter op een Turks strand en vereenzelvigen ons met het verdriet van de Syriërs.''

Mensen vinden dat ingewikkeld en verlangen terug naar de tijd dat je onbekommerd de achterdeur kon laten openstaan.

"Inbrekers waren er in de jaren '50 ook, hoor. Alleen, wat wilden ze meenemen? Een paar pannen? Een stoel? Mensen hadden destijds niet zo veel. Bovendien waren de gezinnen groot. Er was dus altijd wel iemand thuis. Vergeet niet dat mensen in die tijd juist heel angstig waren. Ze waren bang voor andersdenkenden. Voor het duister. Voor spoken op het kerkhof. Voor de politie, die hardvochtiger was dan nu. Hoe verder je teruggaat in de tijd, hoe ellendiger het leven was.''

Maar we schreeuwen moord en brand...

"Helaas hebben mensen meestal eerst een mening en kijken ze daarna pas naar de feiten. Want vaststaat dat we het nooit eerder zo goed hadden. De waarheid ontstaat in het botsen van meningen. Het is een groot compliment aan de samenleving dat je mag zeggen wat je vindt zonder bang te hoeven zijn.

Dreiging komt er momenteel alleen uit de hoek van islamistische extremisten. Dat was in de jaren '70 wel anders. Toen hielden tal van terroristische groepen Europa in de greep. Molukkers pleegden aanslagen, Rara stak van alles in brand, de bende van Nijvel in België knalde zomaar mensen overhoop, de Rote Armee Fraktion doodde politieagenten, je had de IRA... noem maar op. De situatie was heel bedreigend.

Harde cijfers tonen aan dat Nederland sindsdien veiliger en gezonder is geworden. Maar we hebben er weinig oog voor. We zien de kernramp in Fukushima en vrezen dat de radioactieve wolk ook Nederland aandoet. We horen een epidemioloog over een levensgevaarlijk virus spreken en hopen en bidden dat onze kinderen het overleven. We zien bebaarde terroristen in Pakistan en vrezen dat ze morgen op Schiphol landen. We roepen dat de wereld in brand staat. In werkelijkheid zijn we getuige van een uitbarsting van veiligheid.''

Er zijn wereldwijd zestig miljoen mensen op de vlucht.

"De grootste brandhaarden liggen dicht bij Europa. Verder weg is het relatief rustig. Dat zo veel mensen op de vlucht zijn, komt mede doordat ze het zich kunnen permitteren. Een Syriër betaalt al snel 5.000 euro voor zijn reis naar het Westen. De vluchtelingenstroom heeft mede te maken met toegenomen welvaart. En met het feit dat mensen vandaag de dag kunnen kiezen waar ze willen wonen. Dat vinden we een beangstigend idee. We sluiten ons af en we sluiten onszelf op.

Maar de open grenzen hebben Nederland niet onveiliger gemaakt. Sterker nog, ons land is zo veilig geworden dat we nu zelfs 100 procent veiligheid verlangen. Het is een utopie natuurlijk. Het leven brengt altijd een intrinsiek gevaar met zich mee. Je kunt opeens worden aangereden door een dronken automobilist.

Maar laten we alsjeblieft voor ogen blijven houden dat wij het op alle fronten beter hebben dan ooit te voren. We leven langer. We leven gezonder. Het milieu is schoner geworden, in elk geval in Europa. We gaan beter met onze kinderen om. De kans dat een soldaat sneuvelt tijdens een missie is minimaal geworden. Er is slachtofferhulp, al wordt je fiets gejat. Eerlijk waar, ik kan geen onderwerp bedenken of we staan er beter voor dan voorheen.''