Sophie Calle

Prenez soin de vous. ‘Zorg goed voor jezelf.’ Met die woorden sloot de minnaar van de Franse kunstenaar Sophie Calle het mailtje af waarmee hij hun relatie verbrak. En voor zichzelf zorgen was precies wat Calle deed.

De mail van haar vriend kwam voor Sophie Calle als een donderslag bij heldere hemel. Hij brak haar hart, niet in het minst omdat ze digitaal werd gedumpt. Maar ook de toon van het bericht loog er niet om. Calle’s ex stelde zijn eigen emoties centraal, redeneerde uitsluitend vanuit zichzelf en deed het voorkomen alsof zijn beslissing voor hem nog veel erger was dan voor haar. En dan die slotzin: ‘Zorg goed voor jezelf.’ Tja. Hij ging het in elk geval niet meer doen.

En dus besloot Calle de ‘opdracht’ serieus te nemen en goed voor zichzelf te zorgen. Maar dan wel op haar manier. Een manier die haar zou helpen de breuk te verwerken en die tevens zou leiden tot een fascinerend kunstwerk. Wat geacht wordt privé te blijven, zette zij in een fel spotlicht. Calle vroeg 107 vrouwen, waaronder een jurist, een psychiater, een taalkundige, een journalist, een schaakspeler en een dichter, om de brief van haar ex vanuit hun vakgebied te interpreteren. Om de tekst te analyseren, vertalen en becommentariëren en zo te helpen begrijpen. Ze kregen allemaal de mail toegestuurd om naar eigen inzicht in behandeling te nemen.

En rechter velde er haar oordeel over. Een socioloog schreef een mini-essay. Een cartoonist tekende een schrijnende strip. Een cineaste maakte een korte film. Een helderziende sloeg er de tarot op na. Twee auteurs van damesromans schreven samen een romantisch verhaal. Een etiquettedeskundige verdiepte zich in de omgangsvormen van de briefschrijver. Een accountant maakte letterlijk de balans op van de tekst. En zangeressen, actrices, muzikanten, dansers, componisten, een clown, een goochelaar en zelfs een vrouwtjespapegaai verwerkten de mail in een performance. En welke vakvrouw de tekst ook onder handen had genomen, de schrijver kwam er niet best vanaf.

Calle bracht alle 107 professionele visies, messcherpe ontledingen en hilarische of ontroerende interpretaties samen in de tentoonstelling Prenez soin de vous. Die was te zien in het Franse paviljoen op de Biënnale van 2007 en werd dé hit van het jaar. Het veelomvattende project hielp de kunstenaar om haar verdriet te helen, en ze werd er nog beroemder mee dan ze al was. Ze had goed voor zichzelf gezorgd.

Juli 2012

Één van de voorbeelden uit Prenez soin de vous op Youtube: