Schietschijf

Een Nederlands amateurscherpschutter was op vakantie in Engeland. Tijdens een wandeling zag hij op een boom een schietschijf getekend. Geïnteresseerd liep erop af en zag een inslag middenin de roos. Op zich is dat niet zo vreemd. Wat wél vreemd was, was het feit dat er verder geen enkele inslag te zien was. Bijna altijd is er namelijk een serie inslagen te zien op andere plekken op de schijf en soms zelfs tot ver daarbuiten. ‘Hmmm, knap werk’, dacht de man, ‘hier heeft iemand een schietschijf getekend, één keer geschoten en met dat ene schot precies de roos geraakt.’

De man wandelde verder naar een nabijgelegen dorpje. Daar zag hij tot zijn verbazing een schutting met daarop een identieke schietschijf. Hij liep er naartoe en jawel, ook deze schietschijf had slechts één inslag, eveneens exact in de roos. Bizar! Wat was hier aan de hand? Wie was dit genie?

De amateurscherpschutter ging het plaatselijke café binnen en informeerde bij de waard of die misschien iets afwist van de schietschijven. Woonde er in de omgeving soms een professionele scherpschutter? De waard begon te lachen. `Nee`, antwoordde hij, `we hebben hier geen scherpschutters, we hebben hier wel een schilder. Hij schiet eerst een kogel in een boom of schutting en schildert er vervolgens keurig een schietschijf omheen.`
 

Pytsje Buist
18 september 2011


De vertelling van het verhaal van de schietschijf is te lezen in:
Het geroosterde speenvarken en andere managementparabels,
J. Hannen en K. van Hees, Uitgeverwij Klapwijk en Keijsers (2007).



Toegift. Sharpshooter Fallacy
Bovenstaand verhaal komt in meerder versies voor. Zo is er een vergelijkbaar verhaal van een scherpschutter in Texas. Op basis van deze laatste versie bestaat er zoiets als ‘The Texas sharpshooter Fallacy’ (het bedrog van de Texaanse scherpschutter). Met deze ‘fallacy’ wordt een logische denkfout omschreven: een ‘verklaring’ wordt misplaatst op een ‘oorzaak’ geplakt. Bijvoorbeeld: de zon komt op (het verschijnl, de getekende roos), doordat de haan gekraaid heeft (de haan is de oorzaak, het schot in de roos). Het beschreven verschijnsel (opkomst van de zon) wordt, net als de roos bij het schot in de boom, als het ware over de oorzaak (kraaien van de) heen geschilderd. Tussen beide variabelen bestaat echter geenszins een oorzakelijk verband. Of de haan zou moeten beschikken over goddelijke krachten.


Berthold Gunster
27 september 2011


Met dank aan @saydamn voor de tip.
Zie voor meer informatie Wikipedia.