Omdenkschool

De Werkplaats is een school voor basisonderwijs, peutergroepen, vmbo-t, havo, atheneum en gymnasium in Bilthoven, opgericht door pacifist Kees Boeke. Boeke wilde niet meebetalen aan het leger en weigerde daarom belasting af te dragen.

Hij besefte dat hij dan ook geen gebruik mocht maken van algemene voorzieningen, zoals een school voor zijn kinderen. Probleem? Geenszins. Boeke haalde hij zijn kinderen van school en begon er zelf een: de Werkplaats.

Ook in andere opzichten is de Werkplaats een echte ‘omdenkschool’. Docenten timmeren geen kaders dicht, maar voegen zich daadwerkelijk naar de (vaak goede) ideeën van de leerlingen, die ‘werkers’ genoemd worden. De werker is het uitgangspunt van het onderwijs en de relatie tussen werkers en medewerkers is gebaseerd op gelijkwaardigheid. Het onderwijs is dan ook niet ‘af’ zonder de inbreng van de werkers, initiatieven die bijdragen aan een gezamenlijk resultaat worden zeer gewaardeerd. Het nemen van verantwoordelijkheid wordt aangemoedigd.

Een mooi voorbeeld daarvan is de gang van zaken in de buitenspeelruimte. Er is een kleuterspeelplein voor groep 1 en 2, en voor de bovenbouw zijn er een sportveld, een bosrand, een moestuin en een kinderboerderij. Als de kleuters gaan doorstromen naar groep 3, mogen ze een aantal keer ‘wennen’ op het weidse speelterrein van de bovenbouw. Omdat daar zoveel mogelijkheden zijn, krijgen ze begeleiding van derde groepers die als een soort mentor fungeren.

Maar het gebeurt wel eens dat diezelfde mentoren heimwee hebben naar de kleuterspeelplaats. In overleg met de leerkrachten is er daarom een afspraak gemaakt, namelijk dat derde groepers het recht hebben om een paar keer ‘terug te wennen’. Ze mogen dan weer even terug naar hun oude omgeving, waar ze het jaar daarvoor nog zoveel plezier hebben gehad.

Maar wat blijkt? Het terugwennen is juist een prima drijfveer om het kleuteren los te laten. De kinderen ervaren dat het eigenlijk niet zo leuk is om terug te gaan naar een plek die je ontgroeid bent. De nieuwe kinderen kennen je niet en oude vriendjes zijn nieuwe vriendschappen aangegaan: je hoort er eigenlijk niet meer bij. Jouw banden liggen bij de volgende groep. En zo verandert heimwee al snel in verlangen naar de toekomst.


Willemien Furth
April 2012