Gebruik maken van bezorgdheid

Sommige mensen denken dat wij van Omdenken de wereld altijd met een roze zonnebril bekijken. Dat je niet het negatieve, maar vooral het positieve moet zien. Welnu, dat is een misvatting. Omdenken is geen positief denken. Omdenken kijkt vooral naar de realiteit. Naar dat-wat-is. Ik zou de vraagstelling dan ook willen omkeren. Moeten we de neiging vooral het gevaar te zien niet koesteren?

In mijn jeugd – ik heb het over de jaren 70 – reden we op brommers zonder helmen en in auto’s zonder autogordels en zonder airbags. In 1970 vielen er in Nederland maar liefst 3.500 slachtoffers in het verkeer.

In 2017 vielen er iets meer dan 600 doden te betreuren. Nog steeds verschrikkelijk veel, maar het is wel een daling van zo’n 80%. Elk jaar blijven er sinds de jaren 70 dus 2.900 mensen in leven, die er zonder allerlei verkeersmaatregelen, kortom zonder onze bezorgdheid, niet meer zouden zijn.

Toen mijn vrouw 12 jaar oud was, was haar oma op bezoek. Op tafel stond zo’n houder met sigaretten erin. Alsof het snoepjes waren. ‘Neem toch een sigaretje’, zei oma. En mijn vrouw deed dat. Gezellig samen roken.

Onze bezorgdheid heeft de wereld veiliger, gezonder en mooier gemaakt. Bezorgdheid was de motor van onze vooruitgang. Ook vliegen was nog nooit zo veilig. Dankzij de bezorgdheid. Zoals de schrijver Nassim Taleb het zegt: ‘Elk vliegtuigongeluk maakt vliegen een stukje veiliger.’ Onze voeding was nog nooit zo veilig. Opnieuw. Dankzij onze bezorgdheid. Eén geval van besmetting met salmonella en het hele land is in rep en roer. En terecht.

En natuurlijk slaan we er soms in door. Nogal eens zijn we te bang, te bezorgd, overbezorgd. Denken we een muur om ons land te moeten bouwen om ons tegen ‘de Mexicanen’ te beschermen. Of vermelden we op het etiket van een t-shirt – ik verzin dit niet – dat je het niet moet strijken terwijl je het draagt. Op een vergelijkbare manier is in de bijsluiter van slaaptabletten te lezen: ‘Pas op. Kan slaperigheid veroorzaken.’

Maar voor het overige is onze bezorgdheid een prima raadgever. Al was het maar om de waterkering van New Orleans te verbeteren. Of een iets betrouwbaardere brug te bouwen in Genua.

Terug dus naar de vraag: wat doen we aan onze bezorgdheid? Ik zou zeggen: koester die bezorgdheid. Laten we er ons voordeel mee doen. Minder ongelukken in het verkeer, een betere zorg, een gezondere voeding en (wie weet) zelfs een betere aarde.

Zo zou onze huidige ernstige bezorgdheid over het klimaat wel eens een zegen voor onze toekomstige generaties kunnen zijn. Wat dat betreft kun je je eerder afvragen of we wel bezorgd genoeg zijn.

Berthold Gunster