Column AD 20-6: Niet eerlijk

Soms sta je niet vooraan als het geluk wordt uitgedeeld.

We zijn gefrustreerd. Hele schoolklassen moeten opeens wéér twee weken thuisblijven omdat er één leraar toevallig besmet is. Een sportieve gezonde man van 38 krijgt corona en belandt op de IC, terwijl zijn chagrijnige bejaarde buurman met overgewicht waggelend door de overvolle supermarkt sixpacks bier en zakken chips in zijn karretje laadt. En erger nog: een medewerker op diezelfde IC die zich met ziel en zaligheid inzet, krijgt zelf corona en overlijdt. Dat trekken we niet. Het is niet eerlijk!

Waarom zijn we zo gefrustreerd? We hebben last van de ‘Just-world bias’ (Melvin Lerner), de belemmerende overtuiging dat alles in het leven altijd eerlijk en rechtvaardig zou moeten zijn. Wij denken dat ‘wie goed doet, goed ontmoet.’ ‘Iedereen krijgt wat hij verdient.’ ‘Alleen mensen die fouten maken, slechte of domme keuzes maken, zullen door ongeluk getroffen worden.’

Maar we zijn helaas veel kwetsbaarder dan we denken. Harry Mulisch vergeleek de mensheid eens met een zwerm muggen: lekker vliegen, niks aan de hand. Totdat er zomaar een vogel doorheen vliegt en hier en daar een mug wegpikt. Het lot kan ons even gemakkelijk treffen als de ander. Alleen in sprookjes winnen de goeden. Daar wint Roodkapje van de wolf, wordt sneeuwwitje wakker gekust en ontsnappen Hans in Grietje aan de boze heks. Maar helaas-pindakaas is het leven niet altijd even eerlijk en rechtvaardig.

Strijden voor een rechtvaardiger wereld is natuurlijk een goede zaak, zolang je invloed kunt uitoefenen. Maar je verzetten tegen onvermijdelijke onrechtvaardigheid is een recept voor frustratie. Een typisch voorbeeld van vastdenken. Van een probleem een ramp maken. Een catastrofe.

Omdenken begint altijd met die feiten te accepteren die je niet veranderen kunt. Soms is het leven oneerlijk. Die wetenschap accepteren geeft rust. Soms sta je niet vooraan als het geluk wordt uitgedeeld. In dat geval, lik je wonden. Maar soms ook wel. In dat geval, tel je zegeningen.